چرا در تاریخ، سن پدران همیشه از مادران بزرگ‌تر بوده؟

 تخمین سن والدین در زمان لقاح در بیش از ۲۵۰ هزار سال گذشته با استفاده از DNA انسان‌های امروزی، نشان داد که پدران همواره بزرگ‌تر از مادرها بوده‌اند.

دانشمندان، روش جدیدی برای شناسایی میانگین سنی تولیدمثل مردان و زنان درطول تاریخ تکامل بشر کشف کرده‌اند. آن‌ها با مطالعه‌ی جهش‌های DNA در انسان‌های امروزی، موفق به کشف روزنه‌ای شده‌اند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا نگاهی به ۲۵۰ هزار سال پیش بیندازند. متیو هان، متخصص ژنتیک در دانشگاه بلومینگتون ایندیانا و یکی از نویسندگان مطالعه‌ی اخیر در این‌ رابطه می‌گوید:

از طریق تحقیقاتی که روی انسان‌های امروزی انجام دادیم، متوجه شدیم که می‌توانیم سن بچه‌دارشدن افراد را از روی انواع جهش‌های DNA که برای فرزندان‌ خود باقی می‌گذارند پیش‌بینی کنیم؛ سپس این مدل را برای اجداد انسانی خود بکار بردیم تا مشخص کنیم که اجداد ما در چه سنی تولیدمثل می‌کردند.

به‌گزارش ساینس‌آلرت، محققان در نتیجه‌ی تحقیقات خود دریافتند که درطول ۲۵۰ هزار سال گذشته، میانگین سنی بچه‌دارشدن انسان‌ها ۲۶/۹ سال بوده است. باید درنظرداشت که ۳۰۰ هزار سال پیش زمانی است که اولین گونه‌ی انسان خردمند روی زمین ظاهر شد.

نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که میانگین سنی پدران هومو ساپینس (انسان خردمند) همواره بزرگ‌تر از میانگین سنی مادران هومو ساپینس بوده است؛ به‌طوری‌که مردان در ۳۰/۷ سالگی و زنان در ۲۳/۲ سالگی صاحب فرزند می‌شدند.

باوجود یافته‌های مذکور، محققان این نکته را نیز اضافه می‌کنند که فاصله‌ی سنی پدران و مادران طی ۵ هزار سال اخیر کاهش یافته است. به‌ گفته‌ی این گروه، درحال‌حاضر میانگین سنی مادرشدن زنان به ۲۸ سال رسیده و این روند به‌طورعمده از سوی زنانی شکل گرفته است که در سنین بالاتر صاحب فرزند می‌شوند.

مطالعه‌ی جدید علاوه بر اثبات افزایش سن مادران در سال‌های اخیر، وجود ثبات قابل‌توجه در میانگین سنی والدین جدید در گونه‌ی ما را نیز تأیید می‌کند. براساس گزارش تیم تحقیقاتی، میانگین سنی والدین باوجود داشتن نوسان در دوره‌های زمانی مختلف، از دوران ماقبل تاریخ تاکنون افزایش پیوسته‌ای نداشته است.

محققان مطالعه می‌گویند میانگین سن لقاح در انسان‌ها درحدود ۱۰ هزار سال پیش کاهش یافته است. با توجه به هم‌زمانی این اتفاق با ظهور کشاورزی و طلوع تمدن، محققان بر این باور هستند که احتمالا ارتباط معناداری بین این پدیده و رشد سریع جمعیت در آن دوران وجود دارد.

وقایع تاریخی ثبت‌شده، در بهترین حالت به چندهزار سال پیش بازمی‌گردند و به همین دلیل نیز به‌سختی می‌توان از طریق شواهد باستان‌شناسی، اطلاعات گسترده‌ای در سطح جمعیت به‌دست آورد. پنهان‌بودن راز اجدادمان در بدن هریک از ما، سبب شد تا هان و همکارانش به‌طور تصادفی راهی برای تعیین سن والدین در گذشته پیدا کنند.

مطالعه‌ی جدید که در نشریه‌ی Science Advances منتشر شده است، به کشف جهش‌های نوپدید می‌پردازد. این جهش‌ها، به تغییراتی از DNA اشاره دارند که به‌جای به‌ارث‌رسیدن ازطریق اجداد، خودبه‌خود در یکی از اعضای خانواده ظاهر می شوند.

محققان درحین کار روی یک پروژه‌ی دیگر که شامل این تغییرات جدید و والدینی با سنین شناخته‌شده بود، متوجه الگوی جالبی شدند. بر این اساس، الگو و تعداد جهش‌های جدیدی که در والدین و قبل از انتقال به فرزندان شکل می‌گیرد، به سن هریک از آن‌ها در زمان لقاح بستگی دارد. نتیجه‌ی مذکور، برپایه‌ی داده‌های مربوط به هزاران کودک به‌دست آمده است. این یافته به محققان اجازه می‌دهد تا زمان‌های مجزای تولیدمثل نسل نر و ماده را درطول ۲۵۰ هزار سال گذشته تخمین بزنند.

به باور ریچارد وانگ، متخصص تبارزایی در دانشگاه ایندیانا و یکی از نویسندگان مطالعه‌ی اخیر، جهش‌هایی که امروزه در انسان‌ها وجود دارند حاصل جمع‌شدن جهش‌های متوالی در نسل‌های مختلف بشر هستند. وی در رابطه با این موضوع می‌گوید:

ما اکنون می‌توانیم این جهش‌ها را شناسایی و تفاوت آن‌ها را در هریک از والدین مشاهده کنیم و ببینیم که چگونه به‌عنوان تابعی از سن والدین تغییر می‌کنند.

-

تحقیقات قبلی انجام‌شده در این زمینه نیز از سرنخ‌های ژنتیکی برای تخمین طول نسل درطی زمان استفاده کرده‌اند؛ البته محققان خاطرنشان می‌کنند که این تحقیقات به مقایسه‌ی DNA مدرن و باستانی متکی هستند که به‌طور میانگین بین جنسیت‌های مختلف درطول ۴۰ تا ۴۵ هزار سال پیش محاسبه شده‌اند.

ریچارد وانگ به این موضوع اشاره می‌کند که داستان تاریخ بشر شامل اسناد مکتوب، یافته‌های باستان‌شناسی، فسیل‌ها و... است که در کنار هم قرار گرفته‌اند. به‌گفته‌ی وی، ژنوم ما (DNA موجود در هر یک از سلول‌ها) نوعی نسخه‌ی خطی از تکامل انسان ارائه می‌دهد. او می‌افزاید:

یافته‌های به‌دست‌آمده از تجزیه‌وتحلیل‌های ژنتیکی ما، برخی از دانسته‌هایمان را از منابع دیگر تأیید می‌کنند؛ همچنین درک غنی‌تری نیز از جعیت‌شناسی انسان‌های باستان ارائه می‌دهند.

میکل شیروپ، متخصص ژنتیک جمعیت در دانشگاه آرهوس دانمارک به‌نقل از نیچر می‌گوید یافته‌ی جدید می‌تواند به معیارهای اجتماعی هم اشاره‌ای داشته باشد؛ مانند فشار جوامع مردسالار به مردان برای داشتن موقعیت مناسب قبل از بچه‌دارشدن.

پریا مورجانی، متخصص ژنتیک جمعیت دانشگاه کالیفرنیا یکی دیگر از افرادی است که مطالعه‌ی اخیر را موردبررسی قرار می‌دهد. به عقیده‌ی وی، مدل مطالعه‌ی مورد بحث توجه کافی را به سایر عوامل دخیل در جهش ژن‌ها نداشته و جهش‌هایی با علل مختلف را به‌صورت غیرمنصفانه‌ای به سن والدین نسبت داده است. این موضوع به‌صورت بالقوه می‌تواند انحراف نتایج مطالعات را به‌دنبال داشته باشد.

وانگ در پاسخ به این نگرانی می‌گوید که تیم او برخی از عوامل جهش‌زای دیگر را هم درطول مطالعه مدنظر قرار داده است. شیروپ نیز مطالعه‌ی اخیر را بسیار سودمند می‌داند و معتقد است که این تحقیق، تخمین‌های معقولی را در اختیار محققان قرار می‌دهد تا بینش درستی از زندگی انسان‌های اولیه به دست آورند.