دلایل نوسان وزن
برای بسیاری که اهل ورزش کردن هستند یا حتی بدون ورزش مدام وزن خود را کنترل می‌کنند، پیش آمده که هر روز وزن متفاوتی را مشاهده کنند. اما مساله این است که بدانیم چه عواملی باعث نوسان در وزن ما می‌شود؟
به گزارش شمانیوز، اگر هر روز صبح، خود را وزن کنید متوجه می‌شوید این عدد هر روز تغییر می‌کند. گاهی‌اوقات دلیل این تغییر وزن مشخص است؛ مثلا قبل از خواب یک وعده غذایی سنگین مصرف کرده‌اید یا اینکه بعد از یک جلسه ورزشی سنگین شاهد کاهش وزن بوده‌اید. اگر می‌خواهید وزن خود را تغییر بدهید یا به تناسب اندام برسید شاید تصور کنید که این نوسانات وزنی نتیجه کاهش یا افزایش وزن شماست که البته ممکن است درست هم باشد.
اما عوامل دیگری هم وجود دارد که به صورت روزانه روی وزن شما تأثیر می‌گذارند. همراه ما باشید، می‌خواهیم درباره‌ی این نوسانات وزنی اطلاعات بیشتری در اختیارتان بگذاریم.
علت متغیر بودن وزن یا به عبارتی دیگر علت بالا و پائین شدن وزن بدن چیست؟ جریان این نوسانات وزن در طول روز چیست؟ نوسان وزن کاملاً طبیعی است و یک بزرگسال ممکن است چیزی بین ۱/۵ تا ۲ کیلو نوسان وزن را به طور روزانه تجربه کند. همه چیز بستگی به آنچه که می‌خورید و می‌آشامید و فعالیت بدنی خودتان دارد. به طور معمول نوسان وزن به دلیل دریافت غذا و آب است. هرچه سالمتر بخورید و بیاشامید در اصل کمتر دچار نوسان وزنی می‌شوید. پس اگر روز‌های تعطیل کمی بیشتر می‌خورید و می‌آشامید، در ابتدای هفته دلسرد نشوید.
دلایل نوسانات وزنی روزانه در بدن ما چیست؟
اگر برنامه‌ی کاهش وزن یا تناسب اندام را دنبال می‌کنید، شاید دلیل نوسان وزن بدنتان را کاهش یا افزایش چربی بدانید. اما این فقط یک احتمال است و عوامل زیاد دیگری هستند که روی تغییرات روزانه در وزن بدنتان تأثیر می‌گذارند.
متخصصان اندوکرینولوژی (غدد درون‌ریز و متابولیسم) می‌گویند برای بیشتر افراد تغییر وزن روزانه تا ۲/۵ کیلوگرم طبیعی است، اما با توجه به سایز افراد، این تغییر وزن می‌تواند به ۹ کیلوگرم هم برسد. اما دلیل این تغییر زیاد چیست؟ چه عواملی روی نوسان وزن بدن تأثیر دارند و باعث نگرانی یا ناامیدی ما می‌شوند؟ آیا این عوامل به کاهش یا افزایش وزن کمک می‌کنند؟
شاید تغییرات هورمونی باعث تغییرات وزنی نشوند، اما این تغییرات می‌تواند باعث افزایش اشتها شوند. این افزایش مصرف مواد غذایی هم باعث احتباس بیشتر آب و وزن می‌شود. اگر در طول دوره قاعدگی قصد کنترل وزن خود را دارید، باید مواظب پرخوری باشید. چند روز مصرف مواد غذایی پرکالری و با چربی بالا می‌تواند تمام زحمات شما را بر باد دهد. اما چرا این تغییر رخ می‌دهد و چه عواملی باعث این نوسانات وزنی می‌شود؟
چه عواملی منجر به ایجاد نوسانات وزنی می‌شوند؟
۱. سدیم
مواد غذایی پر از نمک باعث احتباس آب می‌شوند. این آب اضافی باعث افزایش وزن می‌شود. بعضی افراد به سدیم حساس هستند و آب بیشتری را هم ذخیره می‌کنند. مسئله مهم این است که سدیم فقط از طریق نمک وارد غذای ما نمی‌شود. سدیم می‌تواند در مواد غذایی دیگر نیز به صورت پنهان قرار داشته باشد، مثل سس‌ها و مواد غذایی یخ‌زده.
مصرف سوپ‌های کنسروشده یکی دیگر از علت‌های این مشکل است. حتی انواع کم‌کالری آن نیز حاوی سدیم زیادی هستند. سوپ‌های خانگی هم می‌توانند حاوی نمک اضافی باشند. اگر در حال رژیم گرفتن باشید و وعده‌های غذایی را با سوپ‌های کم‌کالری و پرنمک جایگزین کنید، متوجه افزایش وزن خود می‌شوید؛ دلیل آن افزایش احتباس آب در بدن است.
۲. کربوهیدرات
اگر نان، پاستا، برنج و سایر کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای مصرف می‌کنید، افزایش وزن شما ناشی از کربوهیدرات خواهد بود. برای هر گرم کربوهیدرات مصرفی، بدن ۳ گرم آب را ذخیره می‌کند. به همین دلیل اگر یک وعده پر از کربوهیدرات مصرف کنید وزن شما افزایش می‌یابد و این به خاطر افزایش ذخیره آب است نه افزایش چربی بدن. همچنین کربوهیدرات‌های فراوری‌شده نیز سرشار از سدیم هستند. به‌عنوان مثال یک وعده اسپاگتی و کوفته همراه با پنیر پارمزان باعث افزایش دریافت کربوهیدرات خواهد شد.
۳. وزن مواد غذایی
میزان مواد غذایی هم می‌تواند باعث افزایش وزن شود. ماده غذایی که مصرف می‌کنید می‌تواند چند گرم یا چند کیلو وزن داشته باشد. آب درون مواد غذایی می‌تواند وزن شما را افزایش دهد. متخصصان معتقدند که مصرف ۲ فنجان آب درون مواد غذایی می‌تواند باعث افزایش نیم کیلویی وزن شود؛ بنابراین چه اتفاقی برای وزن شما می‌افتد؟ همه این وزن تبدیل به چربی نمی‌شود. کالری موجود در مواد غذایی یا به‌عنوان سوخت استفاده می‌شود یا اینکه به‌عنوان انرژی در بدن ذخیره می‌شود. مواد اضافی نیز از طریق ادرار و مدفوع از بدن خارج می‌شوند.
۴. میزان کارکرد معده
انجام عمل دفع و فعالیت دستگاه گوارش باعث تغییر وزن می‌شود. مدفوع چقدر وزن دارد؟ در تحقیقی مشخص شده که انسان‌ها می‌توانند بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ گرم مدفوع در طول روز تولید کنند. این کمتر از نیم کیلو است، اما سایر تحقیقات نشان می‌دهند که وزن متوسط مدفوع به‌طور متوسط در طی روز ۱۰۶ گرم است.
البته کارکرد طبیعی معده نمی‌تواند باعث نوسانات شدید وزنی در طی روز بشود. به‌طور کلی زمان دفع کامل مواد غذایی از سیستم گوارشی چیزی بین ۴۰-۶۰ ساعت است. این زمان می‌تواند کاهش یابد اگر یک رژیم غذایی سرشار از فیبر داشته باشید.
۵. ورزش کردن
ورزش کردن می‌تواند باعث تعریق و کاهش وزن شود. کارشناسان ورزشی تخمین می‌زنند که یک فرد در طی یک ساعت ورزش به‌طور متوسط ۶۰۰-۷۰۰ گرم مایع از دست می‌دهد؛ مخصوصا اگر یک فعالیت هوازی شدید باشد. البته این عدد می‌تواند با توجه به شرایط ورزشی و سایر عوامل تغییر کند.
همچنین شما بعد از جلسه تمرینی با مصرف آب می‌توانید مایعات ازدست‌رفته را جایگزین کنید.
البته سایر فعالیت‌های ورزشی مثل وزنه‌زدن هم می‌تواند باعث افزایش احتباس آب شود. وقتی وزنه می‌زنید تعدادی پارگی میکروسکوپی درون عضلات به‌وجود می‌آید. بدن برای ریکاوری و بازسازی خود از آب استفاده می‌کند و این پارگی‌ها متورم می‌شوند.
۶. دارو‌ها
بعضی دارو‌ها باعث افزایش وزن می‌شوند. بخشی از آن‌ها باعث افزایش اشتها، افزایش احتباس آب و بعضی دیگر روی مکانیزم جذب و ذخیره گلوکز تأثیر می‌گذارند. این موضوع باعث افزایش میزان چربی در ناحیه میانی بدن می‌شود. اگر برای درمان دیابت، درمان فشار خون بالا، درمان تشنج و درمان میگرن از دارو استفاده می‌کنید شاهد افزایش چندین کیلوگرم وزن در طی ماه خواهید بود.
اگر بعد از مصرف دارو متوجه افزایش ناگهانی وزن شدید با پزشک خود مشورت کنید. گاهی‌اوقات افزایش وزن طبیعی و قابل انتظار است، اما گاهی‌اوقات نشان‌دهنده مشکلی است.
۷. چرخه قاعدگی
اغلب زنان در این دوره شاهد نفخ شکم ناشی از احتباس مایعات هستند. مطالعات نشان می‌دهند احتباس آب در اولین روز دوران قاعدگی خیلی زیاد است. در میانه این دوره کم‌ترین احتباس مایعات و به‌تدریج تا پایان دوره بالاتر می‌رود.
البته مطالعات نشان می‌دهند که این احتباس مایعات ارتباطی با تغییرات هورمونی تخمدان ندارد. اما مطالعات دیگر معتقدند که بین نوسانات وزنی و هورمون‌های استرادیول و پروژسترون ناشی از افزایش مصرف مواد غذایی ارتباط وجود دارد. شاید تغییرات هورمونی باعث تغییرات وزنی نشوند، اما این تغییرات می‌تواند باعث افزایش اشتها شوند. این افزایش مصرف مواد غذایی هم باعث احتباس بیشتر آب و وزن می‌شود. اگر در طول دوره قاعدگی قصد کنترل وزن خود را دارید، باید مواظب پرخوری باشید. چند روز مصرف مواد غذایی پرکالری و با چربی بالا می‌تواند تمام زحمات شما را بر باد دهد.
چه زمانی باید نگران نوسان وزن بدنتان باشید؟
اگر اعداد روی ترازو هر روز وزن بیشتری را نشان می‌دهند یا به مدت ۵ تا ۷ روز است که وزن شما افزایش پیدا کرده است و تغییری نمی‌کند، ممکن است این تغییرات دلایل پزشکی داشته باشند یا افزایش توده‌ی بدنی دلیل آن‌ها باشد. البته به خاطر داشته باشید که عضله و چربی هر دو می‌توانند توده‌ی بدنی را افزایش دهند. اگر مرتب ورزش می‌کنید، رشد عضلات باعث افزایش توده‌ی بدنی و اضافه وزن می‌شود.
چه زمانی وزن به حالت طبیعی برمی‌گردد؟
دلایل زیادی برای نوسانات وزنی در طی روز وجود دارد، اما اغلب آن‌ها به افزایش مصرف آب در بدن و عملکرد‌های طبیعی بدن ربط پیدا می‌کند؛ بنابراین هیچ نوع وزن طبیعی وجود ندارد. پس وقتی این تغییرات خیلی کوچک هستند نباید نگران باشید. می‌توانید ترازویی برای محاسبه درصد آب بدن خود بخرید تا بتوانید تغییرات سطح آب در طول ماه را مشاهده کنید.
پس چه زمانی باید نگران تغییرات وزن در طی روز باشید؟ اگر این تغییرات خیلی زیاد باشد یا بیشتر از ۵-۷ روز ادامه پیدا کنند، شاید نشانه مشکل پزشکی یا افزایش کلی وزن بدن شما باشد. به‌یاد داشته باشید که افزایش وزن می‌تواند ناشی از افزایش چربی یا افزایش عضله باشد، بنابراین این افزایش وزن لزوما نمی‌تواند بد باشد.
بهترین زمان برای وزن کشی چه موقع است؟
برای وزن‌کشی توصیه می‌شود که هر دو هفته یکبار وزن‌کشی صورت گیرد که مقدار وزن کاهش داده شده مشخص شود. همچنین توصیه می‌گردد که وزن‌کشی قبل از مصرف صبحانه و بعد از اجابت مزاج یا حدود ۲ ساعت پس از صبحانه و یا عصر قبل از مصرف میان وعده عصر باشد. لازم است که همیشه از یک ترازو برای وزن کشی استفاده گردد.
در خانم ها سه روز قبل از شروع عادت ماهیانه تا سه روز پس از شروع آن صورت نگیرد زیرا جذب آب در بدن در این زمان وزن عدد ترازو را صحیح نشان نمی دهد. از وزن کردن روزانه خود به علت اینکه کاهش وزن در طی یک روز توسط ترازو نشان داده نمی شود و این مسئله باعث ایجاد استرس در فرد می گردد، خودداری کنید.
منبع: برترین‌ها
