۴ نوع شکم دردی که نباید در حاملگی نادیده گرفته شوند

اگر دچار دردهای دوران بارداری هستید، تنها نیستید. شما چه در سه ماهه اول بارداری تان باشید و چه روزهای آخر بارداری تان را سپری می کنید، به هر حال این بارداری عوارضی برای جسمتان داشته است. عجیب هم نیست؛ شما در حال رشد دادن یک انسان جدید در درون بدنتان هستید! ضمنا با توجه به افزایش ناگهانی هورمون ها، بارداری می تواند برای برخی از خانم ها از جهاتی بی نهایت ناراحت کننده باشد.

از تورم پاها گرفته تا تهوع های صبحگاهی، دردها و ناراحتی های زیادی وجود دارند که به عنوان یک خانم باردار احتمالا تجربه شان می کنید. مثلا زمانی که رحم تان جا باز می کند تا جنین تان در آن جا بگیرد، ممکن است دچار کمردرد شوید. بزرگ تر شدن جنین باعث می شود شکمتان مرکز ثقل تان شده و عضلات شکمتان کشیده شود. شما در تلاشی که برای سازگار کردن بدنتان با جنین در حال رشدتان انجام می دهید، وضعیت بدنتان را مدام تغییر می دهید و این تقلاها می توانند کمردرد را به دنبال داشته باشند. بنابراین هر چند علائمی این چنینی ناراحت کننده اند اما در محدوده ی تغییراتی هستند که انتظارشان را دارید و عجیب نیستند.

اما دردها و ناراحتی های جدید در اطراف شکمتان رخ می دهند، از درد زیر شکم گرفته تا درد در سمت راست شکم، همه ی این دردها می توانند پریشان کننده، اضطراب آور و اغلب تا حدودی ترسناک باشند. کدام درد طبیعی و کدام درد غیرعادی است؟ از کجا می توانید این تفاوت را تشخیص دهید؟

دردهایی که در بارداری عادی اند و نگران کننده نیستند
. درد ناشی از گاستریت یا یبوست
گاستریت یا یبوست در بارداری شایع اند. زیرا هورمون بارداری پروژسترون باعث می شود عضلات نرم مری و روده، شُل شوند.
روده ها به طور طبیعی منقبض می شوند تا ضایعات را در مسیر روده پیش ببرند؛ اما با شل شدن این عضلات و کمتر شدن انقباض ها، بدن سخت تر می تواند مدفوع را به جلو براند. در نتیجه تجمع ضایعات سبب درد پایین شکم در بارداری می شوند. جمع شدن نفخ هم می تواند در برخی افراد درد ایجاد کند، تا حدی که تصور می کنند مشکلی جدی دارند و باید به اورژانس مراجعه کنند.
برای پیشگیری از نفخ و یبوست بارداری، وعده های غذایی کوچک تر اما با دفعات بیشتر همراه با فیبر زیاد بخورید و مایعات زیاد بنوشید. اگر دچار درد یبوست و نفخ هستید، گاهی مصرف یک ملین می تواند مفید باشد. هر چند مواد موجود در ملین ها معمولا آسیبی به جنین نمی زنند اما همیشه پیش از مصرف هر دارویی ابتدا با پزشکتان مشورت کنید.

دردی شبیه تیر کشیدن در پایین شکم می تواند ناشی از حرکت ناگهانی باشد

با پیشرفت روند بارداری و بزرگ و بزرگ تر شدن شکمتان، دو تا از رباط هایی که رحم را به دیواره ی شکم متصل می کنند، شروع به کشیده شدن کرده و سبب درد و ناراحتی می شوند.
این درد معمولا در هفته های دوازدهم تا چهاردهم شروع شده و طی سه ماهه دوم بارداری بیشتر می شود. این درد شبیه دردی تیز یا کششی در نیمه ی پایین شکم در دو طرف رحم است. اغلب این درد با حرکت های ناگهانی ایجاد می شود، مثلا غلت زدن در تختخواب یا چرخش ناگهانی به یک طرف. خوشبختانه این دو رباط تنها محدود به یک قسمت بوده و با متوقف کردن حرکت، دردشان ساکت خواهد شد. شما می توانید این درد را درد رشد محسوب کنید.

. انقباضاتی که فقط یک تا دو دقیقه طول می کشند
بیشتر خانم های باردار می دانند که وضع حمل، شامل انقباضات رحم است اما خیلی ها نمی دانند که این انقباض ها می توانند حتی در سه ماهه دوم بارداری نیز روی دهند. این دردها که انقباضات برکستون هیکس نامیده می شوند، بخشی نرمال از بارداری اند که هرچند ناراحت کننده اند اما معمولا دردناک نیستند.

این انقباض ها مانند انقباض هایی هستند که یک زن در وضع حمل احساس می کند، اما فقط دردناک نیستند و معمولا طبق الگوی مشخصی روی نمی دهند یا طولانی مدت نیستند. رحم، سفت و سخت می شود و در شکم بالا می آید، این انقباض ممکن است یکی دو دقیقه طول بکشد و سپس رحم، شُل شود. برکستون هیکس، انقباضات تمرینی نیز نامیده می شود زیرا شما را برای زایمان و وضع حمل آماده کرده و به شما این فرصت را می دهد تا تمرینات تنفسی را یاد بگیرید.
انقباضات براکستون هیکس، عصرها یا شب ها شایع ترند و ممکن است بعد از فعالیت فیزیکی نیز رخ بدهند (مثلا بعد از رابطه جنسی). ضمنا برکستون هیکس می تواند با نزدیک تر شدن به زمان زایمان، کمی شدیدتر یا مکررتر شود.
چند راه برای رها شدن از این انقباضات وجود دارد. اگر ایستاده اید، سعی کنید بنشینید یا دراز بکشید، اگر نشسته اید، از جایتان بلند شوید و کمی راه بروید. همچنین بررسی کنید که آیا تشنه و کم آب هستید یا نه. اغلب، نوشیدن یکی دو لیوان آب و استراحت کردن می تواند درد را تسکین دهد.
اگر هیچ کدام از روش های بالا اثری نداشت، یا اگر انقباضاتتان بیشتر از دو دقیقه مستمر طول کشید و احساس کردید به مرور زمان، فواصل این انقباضات کمتر می شود، شاید به زمان وضع حمل تان نزدیک می شوید و باید با پزشکتان تماس بگیرید.

درد ناگهانی و تیز و کرخت کننده در سمت راست شکم
این درد می تواند علامت آپاندیسیت (التهاب آپاندیس) باشد. شاید تعجب کنید اگر بدانید در میان عوارض بارداری، آپاندیسیت شایع ترین علت جراحی اورژانسی طی بارداری است. حدود ۰.۱ درصد از خانم های باردار طی دوران بارداری خود دچار آپاندیسیت می شوند و این عارضه در سه ماهه دوم بارداری متداول تر است.
درد آپاندیسیت می تواند ناگهانی باشد و تیر بکشد یا دردی بی حس کننده باشد. این درد عموما با تب، عدم توانایی برای خوردن و استفراغ همراه است. اگر دردی دارید که مشکوکتان کرده حتما هر چه سریع تر با پزشکتان تماس بگیرید.
تشخیص آپاندیسیت می تواند سخت باشد (علائمی مانند تهوع و استفراغ، تفاوت چندانی با علائم بارداری ندارند)، اما اگر پزشکتان سابقه ی پزشکی تان را بداند و معاینه تان کند، آپاندیسیت عارضه ای کاملا قابل درمان است و خطری تهدیدتان نخواهد کرد. پزشکان در این موارد ابتدا یک سری آزمایش خون و اسکن انجام می دهند تا تشخیص آپاندیسیت قطعی شود.
پزشک می تواند تصمیم بگیرد آیا عمل جراحی، بهترین انتخاب است یا نه. در مواردی که پزشکتان تصمیم می گیرد عمل جراحی برایتان مناسب نیست، احتمالا آنتی بیوتیک هایی برای درمان عفونت تجویز کرده و در زمان دیگری، آپاندیستان را خارج خواهد کرد.

. درد تیز و شدید در قسمت بالای سمت راست شکم
کُند شدن گوارش، تخلیه ی کیسه صفرا را نیز کُند می کند که می تواند منجر به سنگ صفرا شود. سنگ صفرا اغلب با درد در بالای راست شکم مرتبط است. علاوه بر درد در قسمت راست و بالای شکم، ممکن است دردی در وسط شکمتان، دردی در پشت و میان دو کتف تان، درد در شانه راست تان و حالت تهوع و استفراغ را نیز تجربه کنید.
اگر سنگ صفرا، مورد خیلی شدیدی نباشد، با ایجاد اصلاحاتی در عادت های غذایی و پرهیز از غذاهای چرب و سرخ شده، قابل کنترل است. گاهی برخی از بیماران به عمل جراحی نیاز پیدا می کنند اما در بیشتر موارد، خارج کردن سنگ صفرا را می توان به بعد از زایمان موکول کرد. در برخی موارد، سنگ صفرا می تواند سبب التهاب کیسه صفرا شود. علائم التهاب کیسه صفرا شامل تب و افزایش درد است که رفع نمی شوند. در چنین مواردی، عمل جراحی لازم است.

. درد ناگهانی در بالای راست شکم، همراه با تهوع
پره اکلامپسی یکی از عوارض خاص بارداری است که شامل افزایش ناگهانی فشارخون و نوعی آسیب به اندام هایی مانند کلیه ها و کبد می شود. پره اکلامپسی معمولا در سه ماهه سوم بارداری روی می دهد، اما برخی از خانم های باردار که ریسک فاکتورهای این عارضه را دارند، بررسی ها و کنترل این عارضه، زودتر انجام می شد. ریسک فاکتورهای پره اکلامپسی شامل سابقه ی خانوادگی پره اکلامپسی، فشارخون مزمن ضمنا سن و نژاد می شود (زنان سیاه پوست نسبت به سایر نژادها، بیشتر دچار این عارضه می شوند).
یکی از شایع ترین علائم پره اکلامپسی، درد در بالای راست شکم و معمولا زیر دنده هاست (جایی که کبد قرار گرفته است). ضمنا این عارضه می تواند سبب تهوع، استفراغ، سردردهای غیرقابل تحمل، مشکلات بینایی و تنگی نفس هم بشود. همچنین شاید متوجه شوید کمتر ادرار می کنید، یا پزشکتان ممکن است نسبت به مشکلات کلیوی مانند پروتئین اضافی در ادرارتان هشدارهایی بدهد.
اگر دردتان تازگی دارد و برطرف نمی شود، پس باید مورد ارزیابی قرار بگیرد، خصوصا اگر طی بارداری، مشکلاتی در فشارخونتان دارید. پره اکلامپسی می تواند سبب عوارض جدی هم برای مادر و هم برای جنین شود، از جمله زایمان زودرس. بنابراین باید با دقت کنترل شده و هر چه زودتر تشخیص داده شود. اگر در هر مرحله ای از بارداری تان در بالای سمت راست شکم خود دردی احساس می کنید، حتما این موضوع را به اطلاع پزشک برسانید.

. شکم درد همراه با خونریزی واژینال
تجربه ی چنین علامت ترکیبی، چندین علت می تواند داشته باشد. شکم درد همراه با خونریزی واژینال می تواند علامت بارداری خارج از رحم باشد. این اتفاق زمانی روی می دهد که تخمک بارور به جای رحم، در لوله ی فالوپ لانه گزینی می کند (یا جای دیگری در شکم). این احتمال وجود دارد که قبل از پریود یا بعد از پریود نشدن، بارداری خارج از رحم رخ بدهد. علاوه بر شکم درد و لکه بینی واژینال ممکن است احساس سبُکی در سر، درد شانه و غش را نیز تجربه کنید.
یک دلیل دیگر تجربه ی شکم درد با خونریزی واژینال، سقط جنین پیش از هفته ی بیستم بارداری است (معمولا طی اولین دوازده هفته). متاسفانه ۱۰ تا ۲۰ درصد از بارداری ها با سقط جنین به پایان می رسند. اما آمار واقعی می تواند خیلی بالاتر باشد زیرا خیلی از افراد ممکن است بدون اینکه بدانند باردارند، سقط جنین کنند. شکم درد به صورت تیر کشیدن یا بی حسی و یا گرفتگی یا درد در پایین کمر همراه با خونریزی واژینال، زنگ خطر است.
علاوه بر این، اگر هنوز به هفته ی سی و هفتم بارداری تان نرسیده اید اما شکم درد دارید و ترشحات خونی از واژن می بینید (یا هر تغییری در ترشحات مثلا آبکی شدن یا ترشحات پُر از موکوس)، می تواند علامت زایمان زودرس باشد.
چیزی که باعث می شود تشخیص اینکه چه زمانی خونریزی در بارداری خطرناک است و چه زمانی نرمال این است که لکه بینی خفیف می تواند در بارداری طبیعی هم باشد. یعنی هر خونریزی طی بارداری در هر زمانی، دلیل قاطعی برای تماس با پزشکتان است، خصوصا اگر درد هم دارید.

برای اینکه دردهای بارداری به حداقل برسند چه می توانید بکنید؟
حتی اگر شما هنوز دچار درد خاصی در بارداری تان نشده باشید، اهمیت دادن به سلامتی و تندرستی تان کمک زیادی به کاهش دردها و ناراحتی هایی می کند که ممکن است با آن ها مواجه شوید. زیاد آب بنوشید و رژیم غذایی متعادلی داشته باشید تا در بهترین وضعیت سلامتی به سر ببرید. ضمنا کمی ورزش و تحرک می تواند به کاهش شکم درد و یبوست و نفخ کمک کرده و ضمنا خلق وخویتان را بهتر نماید. حتی می توانید به خودتان کمک کنید ریکاوری بهتری بعد از زایمان داشته باشید.
اگر طی بارداری شکم دردهای جدی داشته باشید، پیدا کردن بهترین راه برای کاهش آن ها می تواند سخت باشد زیرا علت های بالقوه ی زیادی می توانند وجود داشته باشند. چیزی که واضح است اینکه شما باید در مورد هرگونه احساس ناراحتی که دارید، پیش از خوددرمانی، با پزشکتان مشورت کنید، خصوصا اگر قرار است سراغ دارویی بروید. مهم تر اینکه به سختی می توان علائم اصلی را از علائم غیراصلی تشخیص داد و در مورد عوارض جدی تری مانند پره اکلامپسی و زایمان زودرس، زمان، فاکتور بسیار ارزشمندی است. تشخیص به موقع، اهمیت زیادی دارد. اگر احساس ناخوشی می کنید و به نظر می رسد علائمتان به مرور بدتر می شوند، سریع تر پزشک را در جریان بگذارید.

منبع : تبیان