افزایش اختیارات استانداری ها میتواند فاجعه بار باشد

به گزارش شمانیوز: اخیراً شاهدیم که دولت در مسیر تمرکززدایی و افزایش اختیارات استانداری ها گام برمیدارد.

 این ایده، در نگاه اول، ممکن است نشان دهنده ی اعتماد به مدیریت منطقه ای و بهبود پاسخگویی به نیازهای محلی تلقی شود. اما تجربه ی عملی در استان تهران، به عنوان نمونه ای گویا، نشان میدهد که افزایش اختیارات بدون تقویت ظرفیت های مدیریتی، شفافیت و پاسخگویی نهادهای استانی، نه تنها به توسعه ی پایدار منجر نمی شود، بلکه میتواند به تشدید بحرانها و تصمیمات ناکارآمد دامن بزند.  

استان تهران: آزمایشگاهی برای شکست مدیریتی  

در روزهای گذشته، استان تهران شاهد یک نمونه ی عینی از ناتوانی استانداری در اتخاذ تصمیمات به موقع و کارآمد بود. با وجود هشدارهای سازمان هواشناسی درباره ی کاهش دما و احتمال یخبندان، استانداری تهران نه تنها قادر نبود برای روز یکشنبه (با توجه به خطرات جانی و مالی ناشی از یخبندان) تصمیم به تعطیلی مراکز آموزشی و اداری بگیرد، بلکه حتی در اعلام به موقع وضعیت اضطراری نیز شکست خورد. نتیجه ی این تعلل و بی تصمیمی، فاجعه بار بود: خیابان های قفل شده، ترافیک های چندساعته، افزایش تصادفات رانندگی، و فشار مضاعف بر نیروهای امدادی. این در حالی است که یک تصمیم ساده ی پیشگیرانه (مانند تعطیلی یا توصیه به دورکاری دانش اموزان) میتوانست از حجم این خسارت ها بکاهد.  

سوال اساسی: اختیارات بیشتر، بدون توانمندی بیشتر؟  

حال پرسش اینجاست: چگونه میتوان به نهادی مانند استانداری تهران، که حتی در ساده ترین و پیش پا افتاده ترین تصمیماتِ مرتبط با مدیریت بحران (مانند تعطیلی یا دورکاری بر اساس هشدار هواشناسی) ناتوان است، اختیارات گسترده تری سپرد؟ آیا افزایش قدرت، بدون اصلاح ساختارهای تصمیم گیری، بهبود شفافیت، و ایجاد مکانیسم های نظارتی، جز تکرار فجایع مشابه نتیجه ای خواهد داشت؟  

تجربه ی تهران نشان میدهد که مسئله صرفاً کمبود اختیارات نیست، بلکه ضعف در به کارگیری هوشمندانه ی اختیارات موجود است. اگر استانداری ها فاقد سیستم های تحلیل داده، مشاوره ی تخصصی، و توانایی واکنش سریع به بحرانها باشند، افزایش اختیارات تنها به آنها اجازه میدهد اشتباهات خود را در مقیاسی بزرگتر و با پیامدهای خطرناکتر تکرار کنند.  

هشدار: تمرکززدایی بدون اصلاحات، آتش به خرمن میزند  

دولت اگر قصد دارد اختیارات استانداری ها را افزایش دهد، باید پیش از هر چیز پاسخگو باشد:  

۱. چه تضمینی وجود دارد که استانداریها از این اختیارات در جهت منافع عمومی و نه مصالح گروهی یا سیاسی استفاده کنند؟  

۲. آیا سازوکارهای نظارتی و حقوقی برای جلوگیری از تصمیمات سلیقه ای و غیرکارشناسی طراحی شده است؟  

۳. آیا زیرساختهای فنی و انسانی استانداری ها برای مدیریت پیچیدگی های اختیارات جدید آماده است؟  

تا زمانی که استانداری تهران نتواند از پس مدیریت یک روز سرد برآید، سخن گفتن از واگذاری اختیارات بیشتر شبیه به بازی با آتش است. به جای گسترش دامنه ی اختیارات، ضروری است ابتدا نهاد های استانی را به ابزارهای مدرن مدیریتی، شفافیت در تصمیم گیری، و پاسخگویی به مردم مجهز کنیم. در غیر این صورت، این طرح نه تنها به حل مشکلات کمکی نمیکند، بلکه بحرانهای جدیدی خلق خواهد کرد که هزینه ی آن را مردم خواهند پرداخت.