روایت سیاحان از جشن‌های سه روزه عیدفطر در سفرنامه‌های عصر صفوی

وی در ادامه گفت: با توجه به قرار گرفتن در آستانه «عید سعید فطر» جزئیات بیشتری از برخی از سفرنامه‌ها که آیین و مناسک مربوط به عید فطر در آنها آورده شده است؛ مطرح می‌کنم. سیاحانی چون «شاردن»، «کمپفر»، «کاتوف»، «پترو دلاواله»، «فوروکاوا»، «ماساهارو» و «رنه دالمانی» در سفرنامه‌های خود به جنبه‌های مختلفی از ماه رمضان و روزه‌داری ایرانیان مانند بیدار شدن در وقت سحری، نخوردن و نیاشامیدن در طول روز، شلیک توپ در میادین شهر به وقت سحر و افطار و شور و شوق میان مردم و کسبه به منظور تدارک و آماده شدن افطاری و نیز فرارسیدن عید سعید فطر اشاره کرده اند.

عنایتی زاده تاکید کرد: اما «انگلبرت کمپفر» پزشک و طبیعی‌دان اهل آلمان که در زمان شاه سلیمان صفوی به ایران آمده بود در سفرنامه خود علاوه بر اشاره به روزه داری شاه صفوی، به پایبندی شدید مردم در روزه داری در طول ماه رمضان و مراسم‌های افطار و نیایش‌ شب‌های احیا و رفتن مردم به مساجد اشاره کرده است. او همچنین به مراسم‌های عید فطر، رویت ماه جدید، نقاره زنی در میادین و پرداخت فطریه به صورت مرسوم میان مردم اشاره کرده است.

به گفته رئیس گروه ایرانشناسی و اسلام شناسی سازمان اسناد وکتابخانه ملی، «انگلبرت کمپفر» در سفرنامه خود به رویت ماه نو و جشن رمضان و دادن فطریه اشاراتی داشته و گفته است در پایان ماه رمضان و شروع ماه جدید هر یک از خانواده‌های ایرانی موظف می‌شوند که مقداری فطریه پرداخت کنند که این فطریه می‌تواند گندم یا پول باشد.

وی یادآور شد: اما «کاتوف» سیاح روسی در سفرنامه خود در حکومت صفوی، از ماه رمضان به عنوان یکی از اعیاد ایرانیان نام برده، او نیز به منع خوردن و آشامیدن در این ماه در میان مردم اشاره کرده و تلاش مردم برای فراهم کردن تدارکات افطار و دورهمی‌های پس از افطار را از نکات قابل توجه ماه رمضان عنوان کرده است.

عنایتی زاده گفت: «کاتوف» عید فطر را یکی از آداب ماه رمضان عنوان کرده و در سفرنامه خود چنین آورده است: « در پایان ماه رمضان با رویت ماه نو، جشن‌های سه روزه مربوط به عید رمضان یا عید فطر برگزار می‌شود.» کاتوف می‌گوید که از آن زمان شادی مضاعف بین مردم ایجاد می‌شود به طوری که طی سه روز عید فطر صدای نقاره، سورنا و شیپورها از مکان‌های مختلف شهر به گوش می‌رسد و مردم در میادین شهرها جشن برپا می کنند. همچنین «شاردن» در سفرنامه خود به شادی و جشن مردم در پایان ماه رمضان همزمان با پایان روزه داری اشاره کرده است.