تعطیلی مدارس و تاثیر آن بر نظام آموزشی | وقتی یک خطر در میان مدارس تعطیل می شود

به گزارش شمانیوز: دانش‌آموزان در دوره شیوع کرونا، تقریبا در مدرسه نبودند و آموزش در فضای مجازی دنبال می‌شد که ماحصل این ماجرا نیز، مشکلات ضعف یادگیری و اتفاقات متعددی بود که بر نظام آموزشی حاکم شد. اما حالا که شرایط کشور از نظر شیوع کرونا رو به بهبود رفته است، باز هم ساعت آموزشی شرایط نابسامانی را دنبال می‌کند. 

بر اساس پژوهشی که پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش انجام داده است، محاسبه آمار روزهای آموزش در سال تحصیلی 98ـ1397، دانش‌آموزان ابتدایی حداقل ۳۰ روز کمتر از برنامه درسی ملی مقرر، در مدرسه حاضر شدند. اگر بخواهیم ساعات حضور را بر اساس همین تعداد روز حضور محاسبه کنیم، ۷۷۵ ساعت حضور به دست می‌آید. اگر بر اساس برنامه درسی ملی، از هر ساعت، ۱۰ دقیقه را برای استراحت کسر کنیم، ۶۴۵ ساعت به دست می‌آید.

با این همه، بر اساس آنچه از وضعیت مدارس روشن است، مدارس همیشه به آنچه بر اساس تقویم سال تحصیلی مقرر شده است، وفادار نیستند؛ بسیاری از روزها به دلایلی مثلا روزهای بین تعطیلات، تعداد دانش‌آموزان حاضر در مدرسه به اندازه‌ای کم است که عملاً مدرسه حالت نیمه تعطیل به خود می‌گیرد و در برخی مواقع هم، مدارس به دلیل کاهش بسیار زیاد دانش‌آموزان به طور غیررسمی تعطیل می‌شود، به عنوان مثال این وضعیت در چند روز منتهی به تعطیلات نوروز دیده می‌شود. 

بر اساس تقویم سال تحصیلی ۹۸ـ۱۳۹۷، ۹ روز آموزشی عملا بین تعطیلات قرار گرفته بود. اگر حضور نیمی از دانش‌آموزان را در مدارس در این روزها تخمین بزنیم، حداقل ۲۰ ساعت از آموزش به همین دلیل از دست می‌رود. اگر این میزان را از ۶۴۵ ساعت قبلی کسر کنیم، می‌توانیم حضور ۶۲۵ ساعتی دانش‌آموزان را برآورد کنیم.

کاهش حضور دانش‌آموزان در مدرسه به همین مورد خلاصه نمی‌شود. تعطیلات پیش‌بینی نشده، بخش قابل توجهی از تعطیلات دانش‌آموزان را شامل می‌شود؛ تعطیلات مربوط به آلودگی شهرک‌های صنعتی، یکی از رایج‌ترین نوع این تعطیلات است.در شهر تهران در سال تحصیلی 97ـ96، مدارس ابتدایی 10 روز از سال را به دلیل آلودگی تعطیل بوده‌اند. 

البته فقط مدارس به دلایل آلودگی هوا تعطیل نمی‌شوند بلکه به دلایلی چون بارش برف، یخبندان و ... هم تعطیل می‌شوند. اینگونه تعطیلات برای کل کشور به میزان ۱۸ ساعت برآورد می‌شود. محاسبه این میزان بر اساس مطالعه ملی در خلال مطالعه پرلز ۲۰۱۶ انجام گرفته است. اگر این میزان را قبول کنیم، از تعداد ساعت برآورد شده قبلی ۶۲۵ ساعت، ۱۸ ساعت کسر می‌شود و ۶۰۷ ساعت به دست می‌آید. 

در کنار تعطیلی اعلامی مدارس، در برخی موارد هم دانش‌آموزان  غیبت می‌کنند. بر اساس نتایج پرلز ۲۰۱۶، تعداد ۶۴ درصد از دانش‌آموزان اظهار داشته‌اند که «هرگز یا تقریباً هرگز» در مدرسه غایب نبوده‌اند. در عوض، ۲۰ درصد از دانش‌آموزان «یکبار در ماه»، ۱۴ درصد «هر دو هفته یکبار» و ۱۲ درصد از دانش‌آموزان «یکبار در هفته»، از مدرسه غایب می‌شوند. در نتیجه می‌توان استنباط کرد که ۳۵ درصد از دانش‌آموزان حداقل ۱۰ درصد از روزهای آموزشی را غیبت می‌کنند. 

اگر با زبان محاسبات ساعت بخواهیم کاهش ساعت را محاسبه کنیم، ۱۹ ساعت کاهش حضور دانش‌آموزان ناشی از غیبت برآورد می‌شود بنابراین با کسر این رقم از محاسبات گذشته براورد می‌شود که هر دانش‌آموز ۵۸۸ ساعت در مدرسه حاضر شود.

* زمان آموزش چقدر باید باشد اما چقدر است؟!

در سال تحصیلی ۱۴۰۲ـ۱۴۰۱، محاسبه تعدادهای روزهای تعطیل رسمی به انضمام پنج‌شنبه‌ها، حاکی از این است که دانش‌آموزان ۹۱ روز تعطیل هستند؛ به عبارت دیگر ۱۵۰ روز درس در سال تحصیلی جاری درس می‌خوانند. این در حالیست که بر اساس برنامه درسی ملی، زمان آموزش هر پایه تحصیلی در دوره ابتدایی ۹۲۵ ساعت، در دوره متوسطه اول، ۱۱۱۰ ساعت و در دوره متوسطه دوم شاخه نظری ۱۲۹۵ ساعت و شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش ۱۴۸۰ ساعت خواهد بود. 

همچنین ساعات کار هفتگی دوره ابتدایی ۲۵ ساعت و زمان هر جلسه در پایه‌های اول، دوم، سوم ۴۵ دقیقه و در پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی، ۵۰ دقیقه است. میانگین ساعات هفتگی دوره متوسطه اول ۳۰ ساعت در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه ۵۰ دقیقه است و ساعات کار هفتگی دوره متوسطه دوم نظری حداکثر ۳۵ ساعت در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه ۵۰ دقیقه است و ساعات کار هفتگی دوره متوسطه دوم فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش متناسب با رشته‌های تحصیلی حداکثر ۴۰ ساعت  در کلیه پایه‌ها و زمان هر جلسه ۵۰ دقیقه است.

همین امسال شاهدیم که مدارس دانش‌آموزان ابتدایی حداقل 6 روز به خاطر آلودگی هوا تعطیل بود و در استان‌های سردسیر که بارش برف را شاهد بودیم، تعطیلی مدارس به دلیل یخبندگی معبار و برودت هوا صورت گرفت؛ در این شرایط آموزش و پرورش اعلام کرده است که از آموزش مجازی یا غیرحضوری به جای آموزش حضوری در شبکه «شاد» استفاده می‌کند اما تعداد زیادی از دانش‌آموزان و خانواده‌های‌شان می‌گویند که آموزش به صورت جدی در فضای مجازی دنبال نمی‌شود. 

آقای امیری، پدر دو دانش‌آموز است که یکی از آنها در ابتدایی و دیگر در متوسطه اول درس می‌خوانند؛ او می‌گوید که فرزند دبستانی‌اش در شبکه شاد فقط یک سری تکلیف از معلم می‌گیرد و درس به معنای کلاس آموزشی دنبال نمی‌شود؛ این پدر معتقد است که آموزش در فضای مجازی، برای بچه‌های کوچکتر فقط با ضعف آموزش همراه است.

همسر آقای امیری که خانه‌دار است، می‌گوید: فرزندم اکنون در پایه سوم دبستان درس می‌خواند و متأسفانه هنوز در نگارش مشکل دارد با اینکه در این دو سال خیلی با او درس کار کردم اما هنوز مشکل دارد. اگر قرار بود که والدین با بچه‌های‌شان درس کار کنند و آنها یاد بگیرند که دیگر نیاز به مدرسه نبود.

وی می‌افزاید: مورد دیگر این است که فرزندم به شدت شخصیت عصبی پیدا کرده است و در مدرسه هم با بچه‌ها مدام در حال دعوا کردن هستند؛ فکر می‌کنم این اتفاق همه ناشی از دو سال در خانه ماندن بچه‌هاست که باعث شده، مهارت‌های اجتماعی را یاد نگیرند و برقراری ارتباطشان با هم بسیار سخت انجام می‌شود.

* ضرر تعطیلی مدارس برای آموزش و پرورش

چرا با اینکه در زمان آلودگی هوا، مدارس تعطیل می‌شود، به کاهش آلودگی نمی‌انجامد و تا باد نوزد و اثری از بارندگی نباشد، هوای آلوده پابرجاست، باز هم نسخه تعطیلی مدارس پیچیده می‌شود؟ فرزندان ما به اندازه کافی در زمان کرونا از آموزش مجازی آسیب دیده‌اند و ادامه این روند به آنها آسیب بسیار زیاد می‌رساند. 

البته درست است که آلودگی هوا تأثیرات بسیاری بر سلامت افراد به ویژه کودکان دارد اما تعطیلی مدارس فقط مُسکنی گذراست؛ علیرضا جدایی رئیس وقت مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش در آذرماه سال ۱۳۹۳، گفت: «هر روز تعطیلی مدارس برای کشور ۱۲۰ میلیارد تومان ضرر به دنبال دارد»؛ محاسبه کنید این رقم در سال ۱۴۰۱ چقدر خواهد شد!

حتی آموزش و پرورش عنوان می‌کند که افت آشکار و پنهان نیز در پی آموزش مجازی در دوران کرونا به وجود آمده است. افتی که زمان طولانی می‌برد تا دوباره به شرایط طبیعی باز گردد. پس تعطیلات، آموزش را به شدت تحت الشعاع قرار می‌دهد حتی اگر در فضای مجازی ارائه شود.

در هر صورت سایه تعطیلات بر سر آموزش سنگینی می‌کند و باید وزارت آموزش و پرورش به دنبال راهکاری برای حل مشکل کاهش ساعت آموزش باشد وگرنه ضرر آنها به همین راحتی‌ها جبران نمی‌شود.